فرانچایز چیست؟ (مزایا و معایب)

فرانچایز (Franchise) یکی از اصلی ترین شیوه های گسترش کسب و کارها است که در این روش، صاحب یک برند با شخص یا یک شرکت دیگر، قراردادی را امضا می کند که بر اساس آن، طرف مقابل مجوز استفاده از امتیازاتی مانند نام برند، دانش تخصصی، محصولات، استراتژی‌ های فروش و پشتیبانی سایت و مشتریان را خواهد داشت. در مقابل، اجازه بررسی، نظارت و مدیریت کسب و کار و قسمتی از سود به دست آمده (به شکل درصدی از درآمد یا مبلغ ثابت سالانه) در اختیار صاحب برند قرار می گیرد. البته جزییات و شرایط قرارداد را دو طرف مشخص می کنند و احتمال دارد که بر یک یا چند مورد از گزینه های گفته شده توافق نکنند.

اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم که فرانچایز چیست، یعنی یک کسب و کار در زیر سایه یک برند مطرح، قوی و بزرگ قرار بگیرد و در مقابل حق امتیاز استفاده از نام برند، محصولات، خدمات و سایر امکانات، قسمتی از سود خود را به کسب و کار مادر بدهد. در حقیقت با این روش، یک شبکه از چندین کسب و کار متفاوت، با نام تجاری یکسان، روش های مدیریتی مشترک و استراتژی بازاریابی مشابه، مشغول به فعالیت هستند.

طرفین قرارداد در فرانچایز

در شیوه فرانچایز، دو طرف وجود دارد که یکی از آن ها شرکتی است که قصد گسترش برند خود را دارد و به عنوان فرانشیز دهنده، کسب و کارهایی که تصمیم دارند از نام این برند در تجارت خود استفاده کنند به عنوان فرانچایز گیرنده شناخته می‌ شوند.

در این روش تجارت، فرانشیز گیرنده‌ ها به عنوان ضمانت اولیه یک مبلغ تعیین شده را به شرکت فرانچایز دهنده پرداخت می‌ کنند تا علاوه بر استفاده از امتیازات برند آن‌ ها، التزام خود را برای پیروی از قوانین مشترک سازمان و حفظ منافع برند ثابت کنند.‌ علاوه بر این، در قراردادهایی از این قبیل، میزان سودی که در ازای درآمد، باید به برند مادر پرداخت شود نیز مشخص می‌شود.
در نتیجه، قسمت های مختلف شیوه فرانچایز شامل 3 بخش زیر است:

• امتیاز دهنده یا اعطا کننده حق امتیاز فروش: شرکت یا فردی که به سایر کسب و کارها اجازه می دهد تا از برند و سیستم کاری خود برای فروش محصولات و خدمات استفاده کنند؛
• امتیاز گیرنده یا دریافت کننده حق امتیاز: کسب و کاری که برای فروش محصولات و خدمات، مجاز به استفاده از برند و سیستم Franchisor است؛
• توافق نامه فرانچایز: یک قرارداد کتبی بین فرنچایزر و فرانچایز با ذکر جزییات شرایط.

شیوه تنظیم قرارداد در فرانچایز

شرایط و قوانین قراردادها در روش فرانچایز، می تواند کمی پیچیده باشد و می تواند میان هر دو کسب و کار متفاوت باشد. اصولا، این توافق نامه شامل 3 دسته پرداخت زیر است که باید توسط امتیاز گیرنده به صاحب برند پرداخت شود:

• در ابتدا، لازم است امتیاز گیرنده، حق استفاده از برند را به شکل پیش پرداخت، خریداری کند؛
• در ادامه، امتیاز گیرنده باید هزینه های مربوط به آموزش، وسایل و خدمات مشاوره را به صاحب برند پرداخت کند؛
• در نهایت، صاحب برند، حق امتیاز خود را به صورت یک رقم ثابت یا درصدی از سود فروش، به طور سالانه دریافت می‌کند.

به یاد داشته باشید که توافق نامه فرانچایز، همانند یک قرارداد برای اجاره یک کسب و کار است و به معنای مالکیت همیشگی برای امتیاز گیرنده نیست.

مزایای فرانچایز چیست؟

تجارت به روش فرانچایز، می‌تواند یک سرمایه گذاری مناسب و پر سود برای برخی از کسب و کارها باشد که در ادامه به معرفی مزایای آن می پردازیم:

1. عدم نیاز به تجربه و دانش تخصصی

در این روش، برای استفاده از حق امتیاز یک برند، نیاز به داشتن تجربه و دانش خاصی نیست؛ زیرا کسب و کار مورد نظر، در حال خرید امتیاز از یک برند معتبر و ثابت شده است که فرانچایز دهنده، علاوه بر ارائه آموزش های لازم، به کسب و کارها کمک می کند تا مهارت و دانش خود را برای موفقیت در کار، ارتقا دهند. در نتیجه، برای تجارت به سبک فرانچایز، کسب و کارها نیازمند داشتن تجربه و دانش خاصی نخواهند بود.

2. افزایش مشتریان

یکی از دلایل کسب و کارها برای استفاده از شیوه فرانچایز، افزایش مشتریان است؛ زیرا در این سیستم، مشتریان هدف، از پیش تثبیت شده اند و فعال هستند. در نتیجه، یک کسب و کار در ازای گرفتن حق امتیاز یک برند، به طور کامل می داند که انتظار چه تعداد مشتری و با چه ویژگی هایی را داشته باشد که این مسئله باعث می شود فرآیند شکل گیری کسب و کار و در نهایت، زمان لازم برای رسیدن به سود، در دوره کوتاه تری انجام شود.

3. بازاریابی قوی

در شیوه فرانچایز، کسب و کارها باید از یک مدل تجارت اثبات شده پیروی کنند؛ زیرا ارائه یک شرایط ثابت در عملیات فروش محصول و خدمات، برای همه کسب و کارها با نام تجاری یکسان، ضروری و مفید است. شرکت امتیاز دهنده، در قبال کسب و کارهایی که تحت عنوان برند خود فعالیت می کنند، موظف به بررسی و بهبود شرایط فروش، از طریق ابزارهای تبلیغات و بازاریابی خاص خود است.

4. کاهش ریسک عدم موفقیت

خرید حق امتیاز یک برند مطرح، در مقایسه با راه‌اندازی یک کسب و کار نوپا، ریسک کم تری به همراه خواهد داشت؛ چرا که آزمون و خطاهای یک سرمایه‌گذاری جدید، انجام شده است. با گرفتن امتیاز فرانچایز، کسب و کار مورد نظر با کمک استراتژی های اثبات شده و کارآمد، فعالیت خود را شروع و مسیری را طی می کند که به آن مطمئن است.

5. امکان گسترش کسب و کار

از دیگر مزیت های فرانچایز، وجود فرصت های زیاد برای رشد کسب و کارها است؛ به این صورت که یک سازمان، در صورت موفقیت در این سیستم، می‌تواند از پشتیبانی شرکت امتیاز دهنده برای استفاده از موقعیت های جدید کمک بگیرد و کسب و کار خود را گسترش دهد.

انواع قرارداد در فرانچایز

در ادامه، به بررسی قراردادهای موجود در صنعت فرانچایز، از حیث ماهیت کسب‌ و کار می پردازیم:

• قرارداد فرانچایز تولیدی

در این قرارداد شرکت امتیاز دهنده، امکان فراگیری دانش تخصصی، تکنولوژی‌ ها، تجهیزات لازم و به نوعی نحوه تولید محصول خود را ب کسب و کار امتیاز گیرنده می‌ دهد که در برخی موارد، این امتیازات شامل مراحل بازاریابی و توزیع محصولات و حتی خدمات پس از فروش نیز می‌شود.

• قرارداد فرانچایز توزیعی

در برخی موارد، شرکت امتیاز دهنده، محصولات تولیدی خود را به وسیله یک شبکه‌ ارتباطی وسیع، از طریق نمایندگی های خود در مناطق مختلف، به بازار عرضه می‌ کند و یا ممکن است فرانچایز دهنده، یک تولید کننده نباشد و با خرید تولیدات سایر شرکت ها، محصولات خود را تأمین کند و از کسب و کارهای امتیاز گیرنده، کمک بگیرد تا این کالاها را بفروش برساند. در این قرارداد نیز امتیاز گیرنده‌ ها موظف به پیروی از قوانین شرکت اصلی هستند.

• قرارداد فرانچایز خدماتی

در این نوع قرارداد، فرانچایز گیرنده قبول می‌ کند تا خدماتی را تحت عنوان یک برند معتبر و شرایط شرکت مادر، به مشتریان ارائه کند.